Planujecie dłuższą nieobecność w pracy z powodów osobistych lub zawodowych? Zanim złożycie wniosek o urlop bezpłatny, powinniście znać najważniejsze zasady jego udzielania, konsekwencje prawne oraz wpływ na uprawnienia pracownicze. Poniżej przedstawiamy kluczowe informacje, które pomogą wam podjąć świadomą decyzję i prawidłowo przejść przez procedurę formalną.
Urlop bezpłatny – co to?
Urlop bezpłatny to forma zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, która nie jest objęta wynagrodzeniem. Choć nie przysługuje z urzędu, jest ważnym narzędziem zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Poniżej wyjaśniamy, czym dokładnie jest urlop bezpłatny, kto może z niego skorzystać, jak go uzyskać oraz jak różni się od urlopu wypoczynkowego.
Zasady udzielania urlopu bezpłatnego reguluje art. 174 Kodeksu pracy. Zgodnie z jego treścią, pracownik może wystąpić z wnioskiem o urlop bezpłatny, a pracodawca może go udzielić. Warunkiem jest fakt, że obie strony się na to zgodzą. Oznacza to, że urlop bezpłatny nie jest przywilejem, który przysługuje z mocy prawa, a jego udzielenie zależy od decyzji pracodawcy.
Warto zaznaczyć, że w czasie tego rodzaju wolnego zawieszeniu ulegają obowiązki obu stron stosunku pracy. Pracownik nie wykonuje obowiązków służbowych, a pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia. Okres ten nie wlicza się także do stażu pracy, z wyjątkami wskazanymi w przepisach szczególnych np. urlop bezpłatny udzielany w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy za zgodą pracodawcy macierzystego.
Komu przysługuje urlop bezpłatny?
Z urlopu bezpłatnego może skorzystać każdy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę – niezależnie od stażu czy rodzaju wykonywanej pracy. Nie przysługuje on natomiast osobom zatrudnionym na umowach cywilnoprawnych tzn. umowa zlecenie, umowa o dzieło, ponieważ te formy zatrudnienia nie są objęte Kodeksem pracy.
Urlop bezpłatny może być przyznany na różne cele, np.:
- W celu załatwienia spraw osobistych tj.: przeprowadzka, wyjazd za granicę, dłuższy odpoczynek,
- Na czas opieki nad członkiem rodziny,
- W celu wykonywania pracy u innego pracodawcy,
- Na czas nauki, studiów lub wolontariatu.
Jak złożyć wniosek o urlop bezpłatny?
Wnioskowanie o urlop bezpłatny powinno odbywać się w formie pisemnej. W takim dokumencie wskazujecie proponowany termin rozpoczęcia i zakończenia urlopu oraz (opcjonalnie) jego przyczynę. Przepisy tego jednak nie wymagają. Pracodawca nie ma obowiązku udzielenia urlopu, ale może to zrobić z własnej woli.
W nowoczesnych firmach coraz częściej wykorzystuje się aplikacje do zarządzania urlopami, które znacząco upraszczają proces składania i zatwierdzania nieobecności. Dzięki takim rozwiązaniom możliwe jest składanie elektronicznych wniosków urlopowych, które trafiają bezpośrednio do odpowiednich osób w dziale HR lub przełożonych. W rezultacie cały proces jest przejrzysty, szybki i dostępny z każdego miejsca także zdalnie.
Ile można wziąć urlopu bezpłatnego?
Przepisy Kodeksu pracy nie określają maksymalnego czasu trwania urlopu bezpłatnego. Oznacza, że jego długość zależy od indywidualnych ustaleń między pracownikiem a pracodawcą. Może to być zarówno kilka dni, jak i kilka miesięcy czy nawet lat, o ile obie strony wyrażą na to zgodę. Pamiętajcie jednak, że każdorazowo konieczne jest złożenie pisemnego wniosku przez pracownika i uzyskanie zgody pracodawcy.
Urlop bezpłatny a urlop wypoczynkowy
Warto odróżnić urlop bezpłatny od urlopu wypoczynkowego. Drugi z wymienionych jest płatny i przysługuje każdemu pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę. Urlop bezpłatny natomiast to przerwa w pracy bez wynagrodzenia, udzielana na wniosek pracownika.
Nowoczesna aplikacja dla pracowników pomaga zarządzać różnymi rodzajami nieobecności – nie tylko wypoczynkowymi, ale także bezpłatnymi. Dzięki niej istnieje możliwość rejestrowania pracy zdalnej, ewidencjonowanie nadgodzin. Jej działanie w swoim całokształcie znacznie usprawnia komunikację z działem HR.
Urlop bezpłatny a wypowiedzenie
Okazuje się, że przebywanie na urlopie bezpłatnym nie chroni pracownika przed wypowiedzeniem umowy o pracę, ale istotne są tu pewne niuanse. W czasie jego trwania pracodawca co do zasady nie może wypowiedzieć umowy. Wyjątkami są sytuacje szczególne, tj. ogłoszenie upadłości lub likwidacja firmy.
Co ciekawe, sam pracownik ma prawo złożyć wypowiedzenie także w trakcie urlopu bezpłatnego. Okres wypowiedzenia rozpocznie się zgodnie z zapisami umowy i może upłynąć jeszcze w trakcie urlopu albo już po powrocie do pracy, w zależności od jego długości. Weźcie pod uwagę, że w przypadku, gdy urlop został udzielony na czas określony, umowa o pracę automatycznie nie rozwiązuje się po jego zakończeniu. Wówczas nadal obowiązuje, chyba że zostanie wypowiedziana zgodnie z przepisami.
FAQ: Urlop bezpłatny
Czy na urlopie bezpłatnym można pracować?
Istnieje taka możliwość, natomiast nie dla tego samego pracodawcy. Oczywiście jest to możliwe tylko wtedy, gdy nie narusza to zapisów umowy o zakazie konkurencji ani obowiązków wynikających z lojalności wobec obecnego pracodawcy.
Jak długo można być na urlopie bezpłatnym?
Przepisy nie wskazują konkretnej liczby dni w tym zakresie. Może on trwać od kilku dni do kilku lat. Wszystko zależy od ustaleń między pracownikiem a pracodawcą. Pamiętajcie jednak, że długotrwały urlop może mieć wpływ na uprawnienia pracownicze, np. okres wypowiedzenia czy nabycie prawa do kolejnego urlopu wypoczynkowego.
Czy można wziąć urlop bezpłatny, mając jeszcze wypoczynkowy?
Teoretycznie tak, ale w praktyce pracodawca może odmówić udzielenia urlopu bezpłatnego, jeżeli pracownik nie wykorzystał jeszcze urlopu wypoczynkowego. Wiele firm preferuje najpierw udzielenie zaległego urlopu wypoczynkowego, zanim pozwolą pracownikowi przejść na urlop bezpłatny.